गाँव मेरा रंगरेज रे बाबू !

गाँव मेरा रंगरेज रे बाबू !

“સાહેબ, ઓગણીસો છ્યાશીમાં હુ, રમેશભય, સુભાષભય ગોધરા જેલા.... ગાંમના કાંમ હારું.. તે એ અધિકારીએ ચોપડા ફેદાઈન કયુ – ક  “ગોધરા તાલુકામાં નવા નદીસર એવું કોઈ ગામ જ નથી...આ ચોપડે !” ને કાલે ટી.વી. જોતો ને ત્યાં દિલ્લીથી નવા નદીસર એમ હાંભર્યું તે..રાજી થ્યો !”

દરેકને રાજી થવાના આવા જુદા જુદા કારણો હતા. ચોથી અને પાંચમી સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૮ જાણે નવા નદીસરની હોય ! છાપાઓ હોય, ગુજરાતી, હિન્દી ન્યુઝ ચેનલ્સ હોય, રાજ્યના મુખ્યમંત્રીશ્રી, રાજ્યપાલશ્રી, ભારતના વડાપ્રધાનશ્રી અને ઉપરાષ્ટ્રપતિશ્રી સુધી સૌની સમક્ષ આપણી મસ્તી કી પાઠશાલાને અને ગામને  રજુ કરવાની તક ઉપલબ્ધ હતી. ભારતના વડાપ્રધાન સાથે તેમની અને શાળા વચ્ચેની ૨૦૦૮ ની યાદો તાજી થાય, મુલાકાતના અંતે એમના tweeter પર “એસેટ ઓફ ધ નેશન” કહે, વિજ્ઞાન ભવનમાં તાળીઓના ગડગડાટ વચ્ચે ગુજરાતી ગરબાથી શાળા અને ગામ અંગેની ફિલ્મ શરૂ થાય અને જેમને હજુ ‘ટચવારો’ (ટચ સ્ક્રીનવાળો) ફોન નથી જોયો એવા મોઘીફોઈ સ્ક્રીન પર દેખાય ! ઉપરાષ્ટ્રપતિ નેશનલ એવોર્ડ આપી સન્માન કરે. 

અને એજ સમયમાં રાજ્યમાં પણ ગુજરાતના અગ્રગણ્ય પત્રકારો અને શિક્ષણમંત્રીશ્રી સમક્ષ શાળાની અને ગામના પ્રયોગોની સરાહના થાય. રાજ્યના મુખ્યમંત્રીશ્રી અને રાજ્યપાલશ્રી ના હસ્તે રાજ્ય પારિતોષિકનું સન્માન થાય !

આ બધામાં જે ‘એકતારો’ સતત ગુંજે તે એ શાળામાં થતો કલબલાટ ! અમને અપાતા જાસા અને ઠપકા, સવાર સવારમાં મુસ્કાન સાથે મળે અને ખોટું લગાડી બપોરે મોં ફુલાવી જમતા એ ચહેરા...ફરી સાંજે ઘરે જવા ધક્કા મારી કાઢી મુકીએ..તો ગુસ્સે ભરાતા એ સૌ ! નેશનલ મિડીયાથી લઇ, ગામ લોકો અને આજુબાજુના સૌ... બધા અમને જાણે જુદી રીતે જ મળ્યા... એક એ બાળકોની ટીમ છે જે અમે ત્રીજીએ જેમ મુકીને ગયા એમ જ છઠ્ઠીએ પાછી મળી ! 😊 શાળામાં જતા જ ક્યાં છે મેડલ ? તરત જ બધું લઈને ગોઠવાઈ ગયું, અને એ સહજતાથી જ જેમ કોઈ તાલુકામાં ખેલમહાકુંભમાં જીતીને આવે ને એમ અમારું પોતીકું ફંક્શન પૂરું થયું... ને પછી વર્ગમાં જઈ... એ જ અમારા વિશ્વમાં !

ગ્રામજનોએ જે ઉમંગથી શાળામાં આવી એમના પૈકીના એવા અમે શાળાના સભ્યોને ગળે લગાડ્યા એ આંખ ભીંજવી દેનારી ઘટના હતી... [LIVE] ગામના વડીલો અને બહેનોનો હરખ એ જ અમારો મહામુલો એવોર્ડ હતો. બાકી નવા નદીસરની યુવા બ્રિગેડ તો હવે અમારા માટે રોજ નાના નાના એવોર્ડ સમાન કાર્યો કરતી જ રહે છે ! ક્લિક 👇

“દેશ મેરા રંગરેજ યે બાબુ... ઘાટ ઘાટ યહાં ઘટતા જાદૂ !” ગીત જે ભારત માટે ગવાયું છે એ નવાનદીસર માટે ય સાચું છે !

🔱Primitive Weapons ! 🎯

🔱Primitive Weapons ! 🎯

Human being is full of curiosity and creativity. Childhood is a key time for learning. In childhood period this waves are at its utmost level. If we ask them to know and create or to pursue something new they will do it vigorously. Instilling a passion for learning is one of the greatest gifts we can give. For children, instead of cost of toy what matters is how it works. And that curiosity is a key to innovations. So that after some time a toy become an experimental instrument rather than a toy, we generally say that he cannot take care of his toys for a single day. Now, we should think in this regard that if such curious and intense children who are full of energy and enthusiasm will ask to do only bookish activities like reading, writing and speaking only, will they really enjoy? No, instead they are more interested in doing activities practically them self. So, to teach a beautiful story like “TWO CATS AND A MONKEY” will be useless if they do not actually act as a monkey and a cat or if they do not major a piece of cake by them self. Activity is an only medium through which a child can enjoy learning and explore things more deeply moreover they can work harder and could be more successful in school and in their own life". A child can remain busy and focused only through activities. If we want a child to memorize anything life long, related activities must be done by oneself. Such activities will be better than all the teaching aids like book, green board or teacher’s speech. Whenever some unforeseen event occurs during regular class they remember it for a lifelong including a topic of that day, what teacher has commented or taught and even the text written on board.

As we think, children won’t enjoy such activities and moreover how will they manage the required things?, how will they do it? etc.. We end our thinking with such questions, but that is the point where children’s creativity, curiosity and energy start. So the only talk and chalk, books, notebooks, smart board, class room and benches are not the only world. We must introduce the activities related to the subject in the real world. It is quite natural that in a topic like “troglodyte” of Social Science, a young one may not be interested in talk & chalk method because it is just based on their imaginations. 

For today’s children it is unimaginable to figure out how the “fire” was a source of protection for a prehistoric man and to articulate the conceptualization of little ones they need to experience that how difficult for them to work with new experiments. To experience it they have been given homework to create some primitive weapons. By doing this homework children came to know about how social science including science and how helpful a prehistoric man was for the progress of science.

Translated By-: Chintan Pathak

click for > photos & Videos

આદિમાનવનાં શસ્ત્રો - Creativity by Our Children !

🔱આદિમાનવનાં શસ્ત્રો ! 🎯

        માણસ  હંમેશા કુતુહલતા અને સર્જનાત્મકતા ધરાવતો હોય છે. બાલ્યાવસ્થામાં તો આ બંને વેવ ખૂબ જ કંપિત હોય છે. કંઈક નવું જાણવાનું અને નવું નવું સર્જવાનું કામ સોંપીએ તો તે માટે તેઓ ખુબ ઉત્સાહી હોય છે. માટે જ તેને લઇ આપેલું રમકડું કેટલું મોઘું છે તેના કરતાં પણ તે કેવી રીતે કામ કરે છે તે જાણવામાં રસ હોય છે. અને આ કુતુહલતા નવી સર્જનાત્મકતા પેદા કરે છે. પરિણામે થોડી જ વારમાં રમકડું એ રમકડું ન રહેતાં સંશોધનનું સાધન બની જાય છે. અને આપણો ડાયલોગ હોય છે, કે આના હાથે કોઈ રમકડું એક દિવસ પણ ન ચાલે ! હવે વિચારો કે આટલી કુતુહલતા અને આટલી જીજ્ઞાસા લઈને વર્ગખંડમાંમાં પ્રવેશેલા બાળકને વર્ગખંડમાં ફક્ત સાંભળવું , ફક્ત વાંચવું  ફક્ત જોવું ફક્ત લખવું કે ફક્ત બોલવું થી આગળ વધીને એવું બધું કરવું નો ભાવ હોય છે. માટે જ ધોરણ પહેલામાં બે બિલાડી વાળી વાર્તા સાંભળી પછી જો તેને વાંદરો કે બિલાડી બનવા ન દો કે ત્રાજવાંથી રોટલા ને તોલવા ન દઈએ તો તે બધું જ બાળકને મન નિરર્થક છે. બાળક હંમેશાં પ્રવૃત્તિઓ વડે જ ધ્યાન મગ્ન રહી શકે છે પછી તે વર્ગખંડ હોય કે કેમ્પસ ! આપણું શીખવેલું અથવા કહીએ કે આપણું સમજાયેલું બાળકને ચીર સ્થાયી રાખવું હોય તો તેને તેવું અથવા તો તેવી પ્રવૃત્તિઓ સાથે જોડવો પડશે.  પાઠ્યપુસ્તક કે ગ્રીનબોર્ડ માંથી વાંચેલું કે શિક્ષકને મુખે સાંભળેલું, આ બધા કરતાં પણ પોતે પ્રવૃત્તિ ધ્વારા અનુભવેલું બાળક જીવન પર્યત યાદ રાખે છે. જ્યારે જ્યારે વર્ગખંડમાં કોઈ ઘટના બને ત્યારે બાળકને મજા પડી જતી હોય છે અને તે તેને જીવનભર યાદ પણ રહે છે. સાથે સાથે તે દિવસે કયો એકમ ચાલતો હતો, શું શીખવાડતા હતા અથવા તો તે દિવસનું ગ્રીન બોર્ડમાં લખેલું પણ તેને યાદ હોય છે . શૈક્ષણિક કાર્ય ની વચ્ચે  આનંદ આપે તેવી અને વિષયને અનુરૂપ એવી પ્રવૃત્તિ બાળકોને આપવામાં આવે તો મજા પડી જાય. બાળકોએ ઉત્સાહપૂર્વક પરંતુ કંઈક કરી બતાવવા માટે પણ કામે લાગી જાય. આમાં  બાળકોને નહી મજા આવે – [જો કે તેમાં જ બાળકોને સૌથી મજા આવતી હોય છે ] આ વસ્તુઓ બાળક ક્યાંથી લાવશે ?  કેવી રીતે કરી  કરશે ?  આવા પ્રશ્નો સાથે જ્યાંથી આપણો અંત થતો હોય છે, ત્યાંથી જ બાળકોની સર્જનાત્મકતા ઉત્સુકતા અને એનર્જી  શરુ થતી હોય છે.  માટે ફક્ત અને ફક્ત ટોક અને ચોક, પાઠ્યપુસ્તક અને નોટબુક અને સ્માર્ટ બોર્ડ , વર્ગખંડ અને બેન્ચીસ થી અલગ પણ એક દુનિયા છે જેમાં બાળકને વિષયને અનુરૂપ પ્રવૃત્તિ ઉભી કરી દિવસમાં એકવાર તો લઈ જવાં જોઈએ.  સામાજિક વિજ્ઞાનમાં આદિમાનવ વિશે ટોક –ચોક થી  જાણવામાં  બાળકોને બહુ રસ-રુચિ ના હોય તે સ્વભાવિક છે. કારણ  આદિમાનવ વિશેની વાતો તેમનું જીવન બાળક માટે ફક્ત અને ફક્ત કલ્પનાઓ છે.  અગ્નિ વડે આદિમાનવ પોતાનું રક્ષણ કરતા એ અત્યારના બાળકો માટે અકલ્પનીય છે અને આ સંકલ્પનાઓ ને સાંકળવા માટે તે સમયે જીવવા માટે  નવા  સંશોધનોમાં વળે કામ કરવું એટલે કેટલુ મુશ્કેલ તે પણ બાળક વિચારી શકે અથવા તો કહીએ તો અનુભવી શકે તે માટેનું એક પ્રયત્ન કોઈ પ્રવૃત્તિ વડે કરવો જરૂરી હતો. માટે શિક્ષકે ગૃહકાર્ય આપ્યું આદિમાનવ ના હથિયારો બનાવવાનું ! બાળકોએ  સામાજિક વિજ્ઞાન ની સાથે સાથે વિજ્ઞાનને પણ જાણ્યું કે આદીમાનવ થી આજદિન સુધી વિજ્ઞાને કેટલી પ્રગતિ કરી છે અને આપણું જીવન કેટલું સરળ બનાવ્યું  છે અને આ જ તો છે સામાજિક વિજ્ઞાન સાથે વિજ્ઞાન કે જે આપણા જીવનને સરળ બનાવે છે.  બાળકોએ પણ આદિમાનવ બની જે કર્યું એ આ રહ્યું તમારી સામે ! 

VIDEO 📺

હવે તમે જ કહો બાળકો આ જિંદગીભર ભૂલી શકશે આ એકમ ને ?

બાળકનું મહેમાનપણું..

બાળકનું મહેમાનપણું..😎

આપણને કોઈ પૂછે કે તમને કેવા વ્યક્તિના ત્યાં મહેમાન બની જવું ગમશે ? ઓપ્શન છે આ..

> યજમાન A =  જે તમને જોતાં જ આનંદ સાથે તમને આવકારે છે. તમારી સાથે સંવાદ કરે છે. ફરવા માટે ઘરની બહાર નજીકના સ્થળોએ લઇ જાય. વિદાય થાઓ ત્યાં સુધી તમારી કાળજી લે છે અને ફરીથી આવજો એવો ભાવ દર્શાવે છે.

> યજમાન B = તમે આવ્યા તો ય શું કોઈ ફરક ન પડે, પોતાની જ વાત કર્યા કરે અને પછી મૂંગા બેસાડી ઘરમાં ને ઘરમાં જ ટીવી [ગ્રીન બોર્ડ] દેખાડ્યા કરે ? તમે વિદાય થયા તો પણ તેનું  ધ્યાન જ ન હોય, ફરીથી આવજો ની વાત તો દુર રહી ! 

એક શિક્ષક તરીકે આપણા રોજના મહેમાન એવા બાળકો સાથે આપણે ઉપરોક્ત યજમાન પૈકી કયા યજમાનનો રોલ ભજવીએ છીએ ? તેની સાથે કેવો વ્યહવાર કરીએ છીએ તે સરખાવી જુઓ. બાળકો હંમેશા મજા કરવા માટે શાળામાં આવતાં હોય છે. તેઓની મજા લેવાની રીતમાં શિક્ષણ નામની રસી પરોક્ષ રીતે ઉમેરી દે તે જ કૌશલ્યવાન શિક્ષક ! બાળકો માટે શિક્ષણ એ ખુબ મહત્વની પ્રક્રિયા છે – આવું શાળાના ત્રણ અંગો પૈકી ફક્ત બે જ જાણે છે વાલી અને શિક્ષક. જેને જરૂર છે તેની હજુ આ સમજવાની ઉંમર નથી. અને જયારે સમજતો થશે ત્યારે આ ઉંમર નહિ હોય. માટે હવે આ જ ઉંમરમાં તેને મન જેનું મહત્વ છે તેવી પ્રવૃત્તિઓમાં શિક્ષણ ઉમેરી આપવું રહ્યું. તેનો જ એક ભાગ છે કે બાળકોને વર્ગખંડોમાં નહિ ખુલ્લા આકાશમાં રહેવું અને રમવું ગમે છે. આપણો પણ અનુભવ છે જ કે પ્રવૃત્તિ કે પગપાળા શિક્ષણનું કોઈ આયોજન હોય ત્યારે કોઈ બાળકને કહેવું નથી પડતું વહેલાં આવજો ! કારણ  – એજ તો બાળકોની દુનિયા છે. હવે એ દુનિયામાંથી બાળકને વર્ગખંડની દુનિયામાં ખેંચી લાવીએ અને અહીં નિરુત્સાહી બની બેસી રહે –આપણી મહેનત પાણીમાં જાય –તેના કરતાં બાળકની તે દુનિયામાં જઈ આપણે પરોક્ષ રીતે શિક્ષણ પીરસી દઈએ તો કદાચ વધારે પરિણામ મળશે. માટે જ રોજ  દરેક એકમનો કોઈ એક તાસ તો એવી જગ્યાએ ગોઠવીએ જ જ્યાં બાળકોને મહેમાન તરીકે આપણા ત્યાં આવ્યાનો આનંદ થાય નહિ તો પછી પાછું શીખવીએ તો આપણે જ છીએ આવ નહિ આદર નહિ નહિ નયનમાં નેહ.... આવા જ બાળકોના આનંદપ્રમોદને સંતોષવા માટે શાળાએ નજીકના જાગનાથ મહાદેવના પટાંગણને વર્ગખંડ બનવ્યો. શાળાથી ફક્ત ૧૦૦ મીટર દુર છતાં બાળકો જાણે આકાશમાં ઉડતાં ભાસ્યા અને આપણેય તેઓની પાછળ પાછળ..