જવાબદારી લઈશ તો શક્તિ મળશે !

જવાબદારી લઈશ તો શક્તિ મળશે !

સેજલ અને રાહુલથી શરૂ થયેલી આ પ્રમુખ અને ઉપપ્રમુખની પરંપરા – દર વર્ષે નવા આયામો સર કરે છે. શાળાની મુખ્ય પ્રવૃત્તિ 'નાગરિક ઘડતર'ને નવું નામ 'નાગરિક ઉઘડતર' જ નથી થયું, પરંતુ તેઓ હવે ધીમે ધીમે જાતે શાળા વિશે સભાન બન્યા છે, શીખવા વિશે સભાન બન્યા છે. તેઓને સમજાય છે કે જ્યારે આપણે જવાબદારી લઈએ છીએ, ત્યારે આપણામાં નવા ગુણો, કૌશલ્યો અને શક્તિઓ મળે છે. 'મારાથી થઈ શકે એમ હોય ત્યારે કરું' એમ નથી હોતું, પણ 'જો હું કરવા માંડું તો મારાથી થઈ શકે' – તે વાત તેમને સમજાય છે. એમનું ઊઘડતર થઇ રહ્યું છે. 

આ વખતના જૂથ બનાવવા માટે વધુ મુશ્કેલી ન પડી, કારણ કે ગત વર્ષે જે રીતે ધનુષ અને તેની ટીમે નું કાર્ય કર્યું હતું અને તે હજુ શાળામાં જ આઠમા ધોરણમાં જ આવ્યો, એટલે તેણે ગત વર્ષની આખી ટીમને લઈને દરેક ધોરણના ચાર જૂથ બનાવ્યા. શાળામાં વધેલી સંખ્યાને ધ્યાનમાં રાખી એવો નિર્ણય પણ લેવાયો કે દરેક જૂથની અંદર પણ 'અ' અને 'બ' એમ બે ભાગ હશે, જેથી કરીને જ્યારે શૈક્ષણિક કાર્ય હેઠળના જૂથ વર્ગમાં બનાવવાના થાય, ત્યારે માત્ર ચાર જૂથમાં નહીં પરંતુ આઠ જૂથમાં જૂથ કાર્ય કરવાનું થાય. તેમણે એ જ વખતે આઠે આઠ જૂથની અંદર હોમવર્ક માટેની જગ્યા અને બેઠક વ્યવસ્થા કેવી રીતે થશે, તેની પણ ડિઝાઇનિંગ કરી દીધું. નવા બનેલા જૂથની અંદર નાનકડી જૂથ સભા કરી અને તેના લીડર અને ઉપલીડરની ચૂંટણી પણ થઈ ગઈ.

હવે કાજલ અને ધનુષ લાગી પડ્યા હતા પ્રમુખ અને ઉપપ્રમુખની ચૂંટણી માટે. ઉમેદવારોની સંખ્યા શરૂઆતમાં તો ત્રણથી વધી જ નહીં, પરંતુ ધીમે ધીમે તેમની સાથે ચર્ચા કરતા કરતા તેઓની એ પણ સમજાયું કે જ્યારે આપણે આવી કોઈ ચૂંટણીમાં ઊભા રહીએ છીએ, ત્યારે આપણે બે બાબતો શીખી શકીએ છીએ: એક, જવાબદારી લેવા માટેની તૈયારી અને બીજું, પોતાની અંદરનો અહંકાર ઓગાળી બીજા સાથે કામ કરવા માટેની તૈયારી. છેલ્લા દિવસે તો ચપોચપ ફોર્મ ઉપડી ગયા અને ફાઇનલ દસ ઉમેદવારો વચ્ચે પ્રમુખ અને ઉપપ્રમુખની ચૂંટણી યોજાઈ. પ્રચાર માટેના પરંપરાગત ભાષણ ઉપરાંત ડિજિટલ વિડીયોઝ પણ થયા. નવી અને જૂની સ્કૂલ મેનેજમેન્ટ કમિટીના સભ્યોને ઘરે ઘરે જઈને ઉમેદવારોએ પોતાનું વિઝન તેમની સામે મૂક્યું કે તેઓ શાળા માટે શું કરવા માંગે છે અને અત્યાર સુધીમાં કઈ કઈ બાબતો નથી થઈ શકી જે તેઓ કરી બતાવશે. કેટલાકે વર્ગખંડે ફરી ફરીને પોતાની વાત મૂકી. પ્રાર્થના સંમેલનમાં દરરોજ ચાર-પાંચ ઉમેદવારોએ પોતાની પ્રચાર સભાઓ કરી. કેટલાકે ખૂબ ઇનોવેટિવ રીતે કે 'મને મત આપવાની જરૂર નથી, પરંતુ મત કેવી રીતે અપાય એ હું તમને સમજાવીશ' એમ કરીને ખાસ બેઠક બોલાવી અને તેમાં જે રીતે બધા બાળકોને સમજાવવામાં આવ્યું કે જો તમારે આને મત આપવો હોય તો અહીંયા તમારે ખરું કરવાનું છે. કહેવાની જરૂર છે ખરી કે તેને એ ડેમો બતાવવા ક્યાં ચિહ્નનો ઉપયોગ કર્યો હશે ! 

શિક્ષક તરીકે અમને લાગતું હતું કે ચૂંટણીના દિવસે તેઓ ચૂંટણી અધિકારી જેવો પોશાક વગેરે પહેરે, પરંતુ તેમનું ધ્યાન હવે એવા પોશાકોમાંથી ઉપર ઊઠીને શાળા માટેના પ્રમુખને ચૂંટવાનું છે, એ તેમણે અમારા મોં પર જ સીધું ચોપડાવી દીધું કે 'પોલીસનું કાર્ય કરવાનું છે, પોલીસનો ડ્રેસ પહેરવો જરૂરી લાગતો નથી.' એટલે એ શનિવાર અમારી ચૂંટણી શરૂ થઈ. એક તરફ શાળામાં સમૂહ કવાયત ચાલતી હતી, ગામમાંથી બધા વોટિંગ માટે આવી રહ્યા હતા. સમૂહ કવાયતમાંથી પણ ધીમે ધીમે એક એક જૂથના બાળકો પણ વોટિંગ કરી રહ્યા હતા. કલા મહાકુંભની પ્રેક્ટિસ માટેની રમઝટ બોલાતી હતી, તેમાંથી પણ ધીમે ધીમે બધા વોટિંગ કરવા માટે જઈ રહ્યા હતા. આમ, ગામના લોકો, શાળાના બાળકો, શિક્ષકો, મધ્યાહન ભોજનમાં કામ કરનારી ટીમ – સૌના મત મતપેટીમાં મુકાઈ ગયા.

અને સોમવારે તેની ગણતરી શરૂ થઈ. ગણતરી વખતેની ઉત્તેજના અને સસ્પેન્સ બંને આ વખતે સૌથી વધુ હતા, કારણ કે કોઈ એક જીતી જ જશે તેમ છેક છેલ્લા ૩૦ વોટ ન ગણાય ત્યાં સુધી કહી શકાય એમ નહોતું. અંતે શાળાને નવા પ્રમુખ અને ઉપપ્રમુખ મળ્યા. સૌએ તેમને શુભેચ્છાઓ પણ પાઠવી અને જાણે કે આ ચૂંટણી નામની ઘટના શાળામાં બની જ ન હોય તેમ તેઓ ફરી એ જ મસ્તીમાં કામે લાગી ગયા. અમારા માટે નવાઈ એ હતી કે આ છેલ્લા દસ દિવસમાં તેમણે પ્રચાર કરવામાં જે આક્રમકતા બતાવી હતી, એનો એક નાનકડો અંશ પણ ચૂંટણી પૂરી થતાંની સાથે જ હવે જોવા મળતો નથી. તેઓ એકબીજા સાથે મળીને, તેમના શીખવા માટેના અને શાળાને વધુ સુંદર, સુઘડ અને વ્યવસ્થિત બનાવવા માટેના પ્રયત્નોમાં લાગી ગયા છે.

ચાલો નીચે ક્લિક કરો અને માણો આપણા આ વિડીયોને !!

જલસા @ ખેતર !

જલસા @ ખેતર !

ખેતરની મુલાકાત માટે ગઈકાલે જયદીપ ભાઈને રસ્તા વિશે પૂછ્યું હતું કે ચોમાસાને કારણે રસ્તો બગડી તો નથી ગયો ને? તો તેમણે હસતા હસતા કહ્યું કે 'અરે, ગઈ વખતે ગયા હતા તે જ રસ્તે તમે બાળકોને લઈને આવજો, કોઈ વાંધો નથી.' પછી અમે શાળામાં પ્રાર્થના અને નાસ્તો પતાવી, ખેતરની મુલાકાતે જવા માટે અમારી નાની ફોજ (બાલવાટિકા - પહેલુંઅને બીજું) નીકળી પડી. શાળાથી ખેતર કંઈ બહુ દૂર નહોતું, એટલે રસ્તામાં છોડ, ઝાડ, ભેંસ, ગાયને જોતા જોતા, તેમની સાથે વાતો કરતા કરતા ખેતરે પહોંચી ગયા.

અમને જોતાં જ ખેતરમાં રહેતા બે ભાઈઓએ બાળકોને બેસવા માટે જગ્યા વાળીને સાફ કરી દીધી હતી, જાણે અમારી જ રાહ જોતા હોય! અમને આવતા જોઈને જ તેઓ દોડીને બેસવા માટે પાથરણાં પાથરવા લાગ્યા. એટલામાં જયદીપભાઈનો ફોન આવ્યો અને કહ્યું કે 'અરે, તમે નીકળ્યા તો અમને કેમ ફોન ના કર્યો!' થોડી જ વારમાં તેઓ બાળકો માટે પેંડા અને ચેવડો લઈને આવ્યા. 'અરે, આ બાળકો અમારા ખેતરમાં ક્યાંથી!' – તેમના ચહેરા પરનો આનંદ અને આશ્ચર્ય ખરેખર જોવા જેવું હતું, જાણે કોઈ અણધાર્યો ઉત્સવ આવી ચડ્યો હોય!

 કેટલાક બાળકોએ પહેલીવાર જ ખેતર જોયું હતું, એટલે તેમની આંખોમાં એક અલગ જ ચમક હતી, જાણે કોઈ નવી દુનિયા ખૂલી ગઈ હોય! તેઓ ખેતરમાં રહેલો ચાડિયો જોઈને પૂછવા લાગ્યા કે 'પેલું ભૂત છે?' તો અમારા કહેતા પહેલાં, જે બાળકોને ચાડિયા વિશે ખબર હતી, તેઓબોલી પડ્યા  'ખેતરમાં કોઈ ઢોર, ભૂંડ કે પક્ષીઓ આવીને વાવેલું બગાડી ન નાખે, તેના માટે ચાડિયો ઊભો રાખવામાં આવે છે. તે માણસ ખેતર સાચવે તેમ આપણું ખેતર સાચવે છે.' તો જેને પહેલીવાર ચાડિયો જોયો હતો, તે તો નવાઈ જ પામી ગયા! જાણે તેમની બાળસહજ દુનિયામાં એક નવું પાત્ર ઉમેરાયું - ચાડિયો !

ખેતરમાં વાવેલા ગુલાબને તેઓ ટગર ટગર જોઈ રહ્યા. પણ કોઈએ એ ફૂલને તોડ્યું નહીં. (હમમ સમજદારી તો સાચી !) ખેતરમાં પાળ બાંધીને થોડું પાણી ભરાયું હતું, તો બાળકોને પૂછ્યું કે 'આ ખેતરમાં શું વાવવાનું હશે?' તો તરત જ તેમનામાંથી જવાબ મળ્યો કે 'ડાંગર વાવવાની હશે.' પછી તો પૂછવું જ શું? ડાંગરમાંથી શું શું બને તેના તો કેટલાય નામ આવી ગયા. અને કેટલીય નવી વાનગીઓ સાંભળવા મળી! અમને પણ એમની પાસેથી નવું જાણવા મળ્યું. જો આપણે બાળકોને ખેતરની મુલાકાતે ન લઈ ગયા હોત, તો ડાંગર કેવી રીતે પાકે અને તેમાંથી શું બને તે આપણે તેમને વર્ગમાં ક્યારેય આટલી સચોટ રીતે સમજાવી શક્યા ન હોત. આ જ તો સહજ શિક્ષણનો જાદુ છે! પછી તો ખેતરમાં રાયણ, આંબલી, લીમડો, મોર, બગલા અને બીજું ઘણું બધું જોયું... અને 'વડલા ડાળે વાંદરા ટોળી કરતી હૂપાહૂપ' ગીત ગાવાની પણ ખૂબ મજા પડી ગઈ. જાણે આખું ખેતર જ અમારી પાઠશાળા બની ગયું હોય!

ગીત ગાઈ, નાસ્તો કરી અને વાતો કરતાં કરતાં અમારી ટીમ શાળામાં પરત જવા માટે નીકળી પડી. આજની આ મુલાકાત ખરેખર ખૂબ જ આનંદદાયક રહી! અમને અને બાળકોને ખૂબ જ મજા આવી! આ નાનકડી મુલાકાત જાણે જીવનના એવા પાઠ શીખવી ગઈ, જે કોઈ પુસ્તકમાં ન મળે, પણ સીધા હૃદયમાં ઉતરી જાય.

પ્રવેશોત્સવ - એક જન્મોત્સવ !

પ્રવેશોત્સવ - એક જન્મોત્સવ !

શરૂઆતથી જ અવઢવ હતી કે પ્રવેશોત્સવ ક્યાં યોજીશું? બોક્સ ક્રિકેટ અને મેદાનનું સેટઅપ જોઈ, ખુલ્લામાં એક બર્થડે પાર્ટી હોય એમ ઉજવવાનું નક્કી કર્યું અને ટેગલાઈન મળી - "આ પ્રવેશોત્સવ નથી, બાળકનો વિદ્યાર્થી તરીકેનો જન્મોત્સવ છે!" અમારા આ વખતના ઍન્કર્સ ભારતી અને દર્શનાએ એ ટેગલાઈન ઉપાડીને જ એમની સ્ક્રિપ્ટ પર કામ શરૂ કર્યું.

સામાજિક વિષય પર વક્તવ્ય આપવાનું હતું, એટલે ધોરણ ૬ અને ૭ના ચાર-પાંચ વિદ્યાર્થીઓને ગ્રામોત્સવ વિશે ડ્રાફ્ટિંગ કરવાનું કહ્યું: 'શા માટે ગ્રામોત્સવ ઉજવાય છે અને કેવી રીતે ઉજવાય છે?' – આ બધી વાતો દ્વારા સામાજિક સમરસતા વિશેની વાત કરવાની હતી. તેમણે પ્રયત્ન કર્યો, પરંતુ સ્ક્રિપ્ટ બહુ જામી નહીં. અંતે, રિતેશે નક્કી કર્યું કે, "આ વખતે તો હું જ રજૂ કરીશ. પછી જોયું જશે કે બીજા કોણ કોણ તૈયાર થઈ શકે છે."

સ્થળ વિશેની અવઢવ ચાલ્યા જ કરી. ઓપન ગ્રાઉન્ડમાં, બર્થડે પાર્ટી જેવું વાતાવરણ રાખી શકાય એમ વિચાર્યું હતું એ વરસાદના કારણે રદ્દ કરવાનું થયું.  શાળાને મળેલા નવીન ઓરડાઓ – જેને અમે સૌ ભાષાભવન તરીકે ઓળખવાના છીએ – તેનું લોકાર્પણ પણ કાર્યક્રમમાં ઉમેરાયું. આમ, સતત એક પછી એક કાર્યક્રમમાં ફેરફારો આવતા ગયા, સ્થળોમાં ફેરફાર આવતા ગયા. આમ છતાં, જે એક વસ્તુ નહોતી બદલાઈ, એ હતી કે આ ઉત્સવ છે અને આપણે એને ઉત્સવની જેમ જ મનાવવાનો છે! જેના આધાર પર આ શાળા વિશે, શાળાની પ્રવૃત્તિઓ વિશે, શાળાના વિદ્યાર્થીઓ વિશે ગામના વાલીઓ સુધી અને આવનાર મહેમાનો સુધી આપણે વાતને પહોંચાડી શકીએ. આપણી જે હકારાત્મકતા છે, જે આપણી એકતા છે, આપણો સંપ છે, આપણી સહજતા છે – તે બધાને ચખાડી શકીએ, જેથી એનું પ્રમાણ વધે અને શાળામાં જ નહીં પરંતુ આસપાસના વિસ્તારમાં પણ એવી સહજતાનો ઉમેરો થાય.

અને આખરે એ દિવસ આવી પહોંચ્યો. શાળામાં વ્યાપેલી નિખાલસતાથી રાજ્યસભાના સાંસદ શ્રી જે.એસ. પરમાર સર પણ વાતાવરણમાં ભળી ગયા. શાળામાં પ્રોટોકોલ એમ પણ હોતો નથી, તેમને પણ આ સહજતાનો આનંદ ભરપૂર માણ્યો. સમગ્ર કાર્યક્રમનું સંચાલન પણ એ જ રીતે થયું. સ્વાગતથી લઈને છેક આભારવિધિ સુધી, એ બધામાં એક જ ભાવ કેન્દ્રમાં રહ્યો: આ કોઈ એવો કાર્યક્રમ નહોતો કે જેના કારણે બાળકો કંટાળી જાય! આ તો એમનો જન્મોત્સવ હતો, એટલે તેઓ કેન્દ્રમાં રહે, તેમના વિશેની વાતો કેન્દ્રમાં રહે, શાળા કેન્દ્રમાં રહે, સંબંધો કેન્દ્રમાં રહે !

આજ કાર્યક્રમમાંથી કેટલાક નવા સપનાઓ વવાયાં. એમાંથી એક સપનું એટલે શાળામાં એક સ્ટુડિયો હોય! અને એ સ્ટુડિયો દ્વારા શિક્ષણ વિશેના વિવિધ પ્રકારના પોડકાસ્ટ અને વિડીયોઝ બને, લાઈવ સ્ટ્રીમિંગ પણ થઈ શકે!

ભાષા ભવનના લોકાર્પણ પછી સાંસદશ્રી વડે અપાયેલા ૨૦૦ છોડ સાથે સાથે, અમારા બાગમાં પ્રવેશેલા છોડ (બાળકો ) પણ ઉછેરતા રહીશું – સમાજ અને શાળા બંને એક યુનિટ બની બધા છોડની (વનસ્પતિરૂપી અને બાળકોરૂપી) માવજત કરતાં રહીશું.

જે આભારવિધિમાં કહેવાયું એ ફરી કહીએ તો - શાળાનું મુખ્ય કાર્ય તો જીવતાં શીખવવાનું છે. આ આધુનિક યુગમાં ઘણું  સારું થઈ ગયા પછી – નથી કોઈ રોગથી મરવાનો ખતરો, નથી અન્ય પ્રાણીઓ કે જંતુઓનો ખતરો – વિજ્ઞાનના આ યુગમાં આપણે એ બધા ખતરાઓથી જેમ જેમ મુક્ત થતા જઈએ છીએ તેમ તેમ શારીરિક સુરક્ષામાં રહેતા થઈ ગયા છીએ. હવે ઘટે છે એ કે આપણને સાથે મળી જીવતાં આવડતું નથી. સાથે મળી જીવવું એ આગવું કૌશલ્ય છે – અને જે જે મનુષ્યોને એ કૌશલ્ય પ્રાપ્ત થઈ જાય તેઓ સૌ પ્રસન્નતાથી જીવતા પણ થઈ જાય અને સૌને જીવવામાં મદદ પણ કરી શકે. અને એટલે જ આપણી શાળાને કોઈ પૂછે કે 'તમે અહીંયા શું શીખવાડો છો?' તો અમે એકસૂરે કહીશું: "અમે સૌને સાથે મળી સહજતાથી જીવતાં શીખવીએ છીએ."

સહજતાના આ આશીર્વાદ વરસતા રહો, ગામેગામનાં બાળકોને આવા સહજતાના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત થાઓ! જુઓ >  પ્રવેશોત્સવ

મનમેળો! 🤟 શુભ પ્રસરતું રહે! 💫 સ્કૂલ ટ્વિનિંગ પ્રોગ્રામ 💫

મનમેળો!🤟 શુભ પ્રસરતું રહે!💫 સ્કૂલ ટ્વિનિંગ પ્રોગ્રામ💫

એ સમયની કલ્પના કરો જ્યારે વાહનો નહોતાં, સંદેશાવ્યવહારનાં સાધનો નહોતાં. છતાં વિશ્વભરના માણસો વચ્ચે કંઈક ને કંઈક સામ્ય રહેતું હતું. દુનિયા આખી એક કુટુંબ જેવી નહોતી બની, ત્યારે પણ દરેક સમાજમાં - (હા, તે વખતે દેશ કે રાષ્ટ્રની સંકલ્પના પણ નહોતી) - કુટુંબો હતાં. કુટુંબમાં રહેવાની, સાથે જીવવાની પ્રથાઓ હતી.

આ કેવી રીતે શક્ય બન્યું હશે?

માણસ ફરતો રહ્યો છે. મૂળભૂત માનવસ્વભાવ બીજા માણસોને મળવાનો રહ્યો છે. (અને એને ફક્ત માણસો સુધી જ કેમ સીમિત રાખવું?) એક ખિસકોલી પણ બીજી ખિસકોલીને જોઈને "ચહેક ચહેક" થઈ જતી હશે ને! આ માણસને પણ લાગુ પડે છે. માણસનું માણસ સાથે સંબંધાવું એટલે, તુષાર શુક્લ કહે છે તેમ, "સંબંધાવું એટલે મહેક મહેક થવું." ધીમે ધીમે આ બધું માળખાગત થતું ગયું. માણસ માણસને મળે, પણ કોઈ કામ હોય તો જ મળે. જેમ એક ખિસકોલી બીજીને મળે તો ખાલી મળે - એમાં એકને બીજી ખિસકોલીમાં રસ હોય, કોઈ કામમાં નહીં. કામ તો થવાનું જ હોય. પણ આ કામકાજની વિધિમાં માનવજાત સપડાતી ગઈ.

માનવજાતને લાગુ પડે એ શાળાને પણ લાગુ પડે. રોજ સવારે ચોક્કસ સમયે, ચોક્કસ જગ્યાએ જવાનું, ચોક્કસ માણસોને મળવાનું અને ચોક્કસ કાર્ય કરવાનું. આ રીતે થતી ક્રિયાઓ ઘરેડ બની થીજી જાય. જે થીજી જાય, તે પછી ઘન થઈને સ્થિર થઈ જાય. એમાં નવું અંકુરણ થાય તો, નિયત કાર્ય વગરના માણસોને મળવાના મોકા મળે, જેથી ફરીથી અંકુરણ શરૂ થાય.

શાળામાં ટ્વિનિંગના કાર્યક્રમમાં અત્યાર સુધી અમે બરાબર આયોજન કરતા હતા - "શું જાણીશું? કયા વિષય પર ચર્ચા કરીશું?" જેવી બાબતો નક્કી કરતા હતા. પરંતુ આ વખતે સામાન્ય આયોજન કર્યું: સવારે ખજુરી પ્રાથમિક શાળા અને આપણી શાળાની કેબિનેટ પરસ્પર શાળાઓમાં જશે. ત્યાં શાળાઓને અનુભવશે, વર્ગોમાં જશે, શિક્ષકો અને અન્ય વિદ્યાર્થીઓ સાથે વાતો કરશે - (વાતો કરવાના કોઈ ચોક્કસ મુદ્દા નક્કી નહોતા કર્યા.) મધ્યાહ્ન ભોજન લેશે અને ત્યારબાદ બંને શાળાઓ સિવાયના નજીકના ઐતિહાસિક સ્થળ - રતનેશ્વર મળીશું, વાતો કરીશું અને છૂટાં પડીશું.

બંને શાળાઓના વિદ્યાર્થીઓએ જે રીતે વાતો કરી, તે જોઈને લાગ્યું કે કેટલીક વાર (કે બધી વાર?) અતિ આયોજન જ તેમના સ્વાભાવિક સ્વભાવને બહાર આવતા રોકે છે. શાળાના શિક્ષકો, શીખવાની વ્યવસ્થાઓ, વાતાવરણ, સંસાધનો અને એકબીજાના સ્વભાવ વિશે તેઓ એકદમ જુદી જુદી રીતે વાતે વળગ્યા.

શિક્ષકો તરીકે અમને આનંદ એ વાતનો છે કે અમને ધમકી મળી: "જો તમે આ વિદ્યાર્થીઓને લઈને અમારી શાળામાં નહીં આવ્યા, તો હું તમને પછી જોઈ લઈશ!" વિદ્યાર્થીઓની વિદ્યાર્થીઓ સાથેની અને અન્ય શાળા (હવે એમ નથી કહી શકાતું, કારણ કે બંને શાળાઓ એક જ ગણાય)ના શિક્ષકો સાથેની આત્મીયતા જોઈને લાગે છે કે આ જ તો છે - જે માનવજીવનને ઉત્સવ બનાવે છે.

અને આ જ છે આપણો માનવ મનનો મેળો! આવો ફરી એકવાર મહાલી લઈએ.. એ મેળામાં !