કાવ્યાનુભવ

કાવ્યાનુભવ........

ચાડિયામાં મારો પણ હિસ્સો હશે !

 આપણે જાણીએ છીએ કે કાવ્યશિક્ષણ એ તો બાહ્યાનુંભવ કરતાંય અંતરંગ મનને સ્પર્શ તેવો વિષય છે.કાવ્ય એ શબ્દો-શબ્દો રચાતી ચમત્કૃતિ –સર્જનાત્મક રીતે વિચારોની અભિવ્યક્તિ ઉપરાંત લાગણીઓને ઝંકૃત કરી ચિદાનંદ પૂરૂ પાડતું સ્વરૂપ છે. ઘણી કવિતાઓ તમને એવી મળશે કે જેમાં શિક્ષકમિત્ર જો અભિનયસહ ગાવા-ગવડાવવા સાથે જો થોડો વધારે વધારે પ્રયત્ન કરે તો બાળકો તેને અનુભવી શકે છે... ગુજરાતીમાં એક કાવ્ય છે ‘ચાડિયો” ! કાવ્યના શબ્દો અને તેની હલક એટલી અસરકારક છે કે બાળકો તેના ગાન દરમ્યાન ઝૂમી ઉઠે જ! પરંતુ અમારી શાળાએ આ કાવ્યની અસરકારકતા વધારવા માટે ગાન....અભિનય....અને સાથે સાથે અનુભવવા માટેનો એક નવો મુદ્દો ઉમેર્યો.....જેને કાવ્યાનુભવ આપણે કહી શકીએ...અને આ અનુભવ મેળવવા માટે શાળા કેમ્પસમાં જ ચાડિયો બનાવવાનું નક્કી કર્યું...મુખ્ય હેતુ “ચાડિયો” નહી  પરંતુ તેને બનાવવાની પ્રક્રિયા રીત અને તે દરમ્યાન બાળકો સાથેની ચર્ચા હતી.

Ø  જેમ કે જૂથ-ચર્ચા વડે“ચાડિયો” બનાવવા માટે જરૂરી ચીજ-વસ્તુઓની યાદી કરવી

Ø  ચીજ-વસ્તુઓ કોણ લાવી શકશે તેની સ્વૈચ્છિક જવાબદારી સાંપવી.

હવે સામગ્રી એકત્ર થઇ ગયા પછી બાળકો સાથે ચર્ચા કરી સ્થળ અને સમય અગાઉથી નક્કી કર્યા જેથી કોઈ બાળક ગેરહાજરીને  કારણે  આ આનંદ અને અનુભવથી વંચિત ન રહી જાય... “ચાડિયો” બનાવતા સમયે બાળકોને સાથે [ખૂબ જ નજીક] રાખીને મંગાવેલ ચીજ વસ્તુઓ ધ્વારા “ચાડિયો”નું સ્વરૂપ આપવાનું શરૂ કર્યું..સાથે-સાથે ચર્ચા પણ ખરી જ ..જેવી કે

Ø   ખેડૂત “ચાડિયો” ખેતરમાં જ કેમ ઉભો કરે છે?

Ø   આપણે જે ખોરાક લઈએ છીએ તેમાં ચાડિયાએ આપણને કોઈ મદદ કરી?

Ø   જો “ચાડિયો”ના પગનું માપ આટલું રાખીશું તો હાથનું માપ કેટલું રાખવું પડશે?

Ø   “ચાડિયો”ને કયા કલરનો શર્ટ પહેરાવીશું? મૂંછો રાખીશું કે નહી?

આ બધી પ્રક્રિયા દરમ્યાન બાળકોએ શિક્ષકને અને ચર્ચા અટકે ત્યાં શિક્ષકે બાળકોને ઘણા પ્રશ્નો પૂછ્યા..અમને પણ એમ થયું કે કદાચ જો બાળકોને અમે આવો અનુભવ ન આપ્યો હોત તો કદાચ ખેતરમાં એકલા ઉભેલા “ચાડિયા”ને જોઈ તેના મનમાં ઉભા થતા આ બધા પ્રશ્નોના જવાબ તે ચાડિયો તો ન જ આપી શકત..!!!.................................

ચાડિયાના માથાની જવાબદારી મારી !

પગ આવડા તો હાથ કેવડા ?

મારી શાળામાં ઉભો એક ચાડિયો રે લોલ !!!