આંખો તો છે, દૃષ્ટિ આપીએ !!

આંખો તો છે, દૃષ્ટિ આપીએ !!

બાળક કુમળો છોડ છે, તેને વાળો તેમ વળે ! આવી કહેવત સમાજમાં પ્રચલિત છે. આપણા કરતાં આ કહેવતને આપણા સોશિયલ મીડિયાએ ઝડપથી ગ્રહણ કરી બાળકમાં મોબાઈલ એટલે આપણું અભિન્ન અંગ - મોબાઈલ એટલે મારી જીવન-જરૂરિયાત - એવું મનમાં ઠસાવી દીધું છે. સોશિયલ મીડિયાએ તેનાથી પણ આગળ વધીને પ્રથમ પગથિયે નવો કીમિયો પણ અજમાવ્યો છે કે બાળકને ઇચ્છે તેવું બતાવીએ, અને ત્યારબાદ આપણે ઇચ્છીએ તેવું બાળક જુએ - તે તરફ આગળ વધી ગયું. યાદ કરો “વાળીએ તેમ વળે!”  આપણે જ એટલે કે માણસે બનાવેલ સોશિયલ મીડિયા પાસેથી હવે બાળકોના ઉછેર અંગે આપણે એ શીખી લેવાની જરૂર છે કે “બાળકોને બતાવીએ તે જુએ !

આજે દુનિયા વ્યવસાયકાર તરીકે મોબાઈલ - ઇન્ટરનેટથી જેટલી આનંદિત છે - તેના કરતાં માતાપિતા તરીકે ખૂબ દુખી છે. તેમના દુઃખનું એકમાત્ર કારણ પોતાનાં બાળકોમાં મોબાઈલનું વળગણ છે ! પોતાને નવરાશ મળે અથવા તો બાળકોને નાનપણમાં જ ઝડપથી દુનિયા દેખાડી દેવાની ઘેલછામાં પોતે ક્યારે બાળકને હાથમાં મોબાઇલમાં પકડાવી દીધો હતો તે પણ યાદ નથી હોતું. અને પછી પોતે જ્યારે નવરાશ અનુભવે ત્યારે પોતાની સાથે મોબાઈલ સામું મોં રાખી બેઠેલા બાળક પાસેથી અપેક્ષા રાખે છે કે બાળક પોતાની સામે નજર કરે. પરંતુ એ શક્ય એટલે નથી કારણ સોશિયલ મીડિયા એ તો કન્ટેન્ટનું અક્ષયપાત્ર છે. જ્યાં સુધી બાળક પોતે ન ઇચ્છે ત્યાં સુધી તેને નવરાશ  અનુભવવા  જ ન દે ! શું લાગે છે - તમે બાળકની ગમતી વાતોનું અક્ષયપાત્ર બની શકો છો? 

આપણા સૌની મર્યાદાઓ છે. એટલે બાળકોને ગમે તેવું અને તેટલું બતાવી શકવાની ક્ષમતા આપણા સૌમાં નથી. તેવામાં તેમની નજર બદલવી એ જ એકમાત્ર ઉપાય છે. બાળકોને વાળીએ તેમ વળે - તેનાથી આગળ બાળકોને બતાવીએ તે જુએ- તેના ઉપર કામ કરવાની જરૂર છે. બાળક મોબાઇલમાં એટલા માટે વ્યસ્ત છે કે તેને તેની આસપાસની વસ્તુઓને તે પોતાનાથી અલગ રીતે દેખાવની નજર આપણે સૌએ આપી નથી. રીલ્સમાં પાણીનો ધોધ કે રંગીન પતંગિયું જોઈને wow  બોલી જતા બાળકને ક્યારેય પણ તેની આસપાસનાં પતંગિયાંમાં આવા રંગ દેખાયા નથી. તેનું મોટું કારણ આપણે સૌ છીએ કે જેને તે નજર આપણે આપી નથી. શું મોબાઇલમાં પડ્યો રહે છે? આસપાસ જોવે તો ખબર પડે કે આપણી આસપાસ પ્રકૃતિ કેવી સરસ મજાની છે - આવા ડાયલોગની સામે પૂછે કે શું જોવું - તો તેનો જવાબ આપણા સૌની પાસે માહિતીસભરનો હોવો અનિવાર્ય છે. તેનું એકમાત્ર કારણ કે મોબાઈલ ન જો તો તે શું જોવે - તેનો વિકલ્પ અને તેને જોવાની નજર જ્યાં સુધી નહીં આપીએ ત્યાં સુધી તે મોબાઈલ છોડશે નહીં. આપણે છીનવતાં રહીશું. 

આવાં જીવડાં તો મારા ઘેર બહુ આવે ! આવો ડાયલોગ વિનસભાઈને સાંભળવા મળ્યો જ્યારે તેમણે કહ્યું આને તમે ક્યારેય જોયું છે? પરંતુ જેમ જેમ તેઓ બાળકોએ કેમ્પસમાં કરેલ ઓબ્ઝર્વેશન દરમિયાન પાડેલ જીવજંતુઓના ફોટા વિશે વિગતે કહેતા ગયા, બાળકોની આંખો ચમકવા લાગી. એક પક્ષી એવું કે શિકારને લટકાવીને ખાય - આદિત્યએ પોતાનું ઓબ્ઝર્વેશન કહ્યું-  જેમ જેમ વાતો આગળ વધતી ગઈ તેમ તેમ આંખોની સાથે સાથે નવાઈથી મોં પણ પહોળાં થવા લાગ્યાં –

અને અમારો અનુભવ કહે છે કે બાળકોમાં પ્રકૃતિને જાણવાની - માણવાની નવી નજર અને જાળવવાની ટેવ ઇન્સ્ટોલ થઈ રહી છે.. ચાલો તમે પણ માણો.