પ્રોત્સાહનની સાથે સાથે, પર્યાવરણ પણ આપીએ !

પ્રોત્સાહનની સાથે સાથે, પર્યાવરણ પણ આપીએ !

કોઈપણ અઘરું કાર્ય પૂર્ણ કરવું એ હમેશાં મહેનતું વ્યક્તિની નિશાની તરીકે સમાજમાં સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે. આપણે અજાણતાં જ વ્યક્તિઓ પર આવા પ્રકારનું દબાણ સુવિચાર અથવા તો ઉદાહરણરૂપ મેસેજ દ્વારા આપતા હોઈએ છીએ. જો કે આપણો ધ્યેય આવી રીતે તેમને પ્રોત્સાહિત – પ્રેરિત કરવાનો જ હોય છે. પરંતુ દબાણ શબ્દ એટલા માટે કે આપણે સૌ તેના માટે ફક્ત ઉદાહરણ પૂરું પાડતા હોઈએ છીએ. ખરેખર તો તેના માટે જરૂરી વાતાવરણ પણ પૂરું પાડવાની જરૂર હોય છે.

આપણા આંગણમાં કોઈ છોડ વાવ્યો. થોડા દિવસોના અંતરે તમારું ધ્યાન ગયું કે તમે ઈચ્છો છો તેવો અથવા તો તેના પોતાના ગુણધર્મો જેવો વિકાસ થતો નથી. ત્યારે એના વિકાસ માટે આપણા પ્રયત્નો કેવા હશે ?

Inspiring વાળા કે environment વાળા?

ઘરે પાળેલ પ્રાણીના બેસ્ટ પરફોર્મન્સ માટે પણ જો આપણે તેના અનુકૂળ વાતાવરણ બનાવવા તરફનો વિચાર કરતા હોઈએ છીએ. તો પછી આપણે આપણા બાળકોને માત્ર ઇન્સ્પાયરિંગ સ્ટોરી કહીને અપેક્ષાઓ રાખવી કે એ સફળ થઈ જશે  એ અન્યાય છે. અગાઉ પણ કહ્યું છે કે બાળકોની આંખોમાં સપનાં વાવવા એ સપનાં પૂરાં કરવા માટે અનુકૂળ વાતાવરણ બનાવવું સપનાં પૂર્ણ થયેલ વ્યક્તિઓની સમાજમાં મદદ લેવડાવવી– સમાજ અને શાળા સંસ્થાઓની આ તો જવાબદારી છે.

બાળકોને અનુકૂળ વાતાવરણ ન બનાવી તેના જોડે ફક્તને ફક્ત પરફોર્મન્સની અપેક્ષાઓ રાખનાર સમાજ કે સંસ્થા વડે બાળકોમાં “કોઈ પણ ભોગે (એમના પોતાના ભોગે પણ) સફળ થાઓ” નું પ્રેશર ક્રિએટ થતું હોય છે. જે આપણાં બાળકોમાં નિષ્ફળ થવાનો ડર પેદા કરે છે. આવી સ્થિતિમાં શિક્ષણ સાથે જોડાયેલ બાળકો વ્યક્તિઓનું જો ધ્યાન ન હોય તો જેમનું કામ જ નથી તેવા વાલીઓ પાસેથી અપેક્ષા રાખવી એ અન્યાય છે.

આવી બાબત અમારા ધ્યાનમાં ત્યારે આવી જ્યારે એક વાલીએ વાલી સંમેલનમાં પોતાના બાળક માટેની તેની મૂંઝવણ રજૂ કરી કે – મારું બાળક ખૂબ સારી રીતે શીખે છે, પરંતુ શીખવાની શરૂઆતના પ્રથમ પ્રયત્નમાં જ ન આવડેતો જોરજોરથી રડે છે. અમે આ જ ઉકેલ આપ્યો કે શીખવા માટે પ્રેશર નહીં, પર્યાવરણ બનાવીએ ! તેની નિષ્ફળતાને તેની સામે હાર તરીકે રજૂ કરવાને બદલે મોબાઈલ ગેમની જેમ રી-ટ્રાયનો પડાવ ગણાવીએ.

બાકી આ તો બાળકો છે, એ તો ધીરે ધીરે શિખતાં જ  જશે, સમજતાં જશે અને પોતીકી સફળતાઓ મેળવતાં જશે.