કાવ્યની સાથે બાળકોના ભાવાર્થને સમજીએ....

કાવ્યની સાથે બાળકોના ભાવાર્થને સમજીએ....

કોઇપણ વિષયવસ્તુમાં બાળકોને મનગમતું પાસું શોધવું એ શિક્ષકની ફરજ નહિ મૂળભૂત ફરજ છે. પાઠ્યપુસ્તક, અભ્યાસક્રમ, ક્ષમતાઓ આ બધું બાળકની કેળવણી માટેના વિટામિન્સ છે. અને તે જેમાંથી મળે એ બધાના સ્વાદ બધાને ગમતા નથી હોતા.

આ વિટામિન્સની યાદી બનાવીએ....

·         વિટામીન W Writing - લખવું   

·         વિટામીન L Listening સાંભળવું 

·         વિટામીન  P  Playing રમવું

·         વિટામીન D Drawing દોરવું 

·         વિટામીન S SInging ગાવું વગેરે વગેરે  [ બીજા ઉમેરજો ]

વાત ત્યાંથી શરુ થઇ હતી કે બધું કરવું બાળકોને ગમતું નથી હોતું પરંતુ બાળકોને બધું જ કરાવી તેનો સર્વાંગી વિકાસ માટે સતત પ્રયત્ન કરવો એવું આપણને લાગે છે.

બાળકોને ભાષા અંતર્ગત કાવ્ય અને તેની સાથે જોડાયેલી પ્રવૃતિઓની..

એક એકમ માટે આપણી પાસે સરેરાશ  દશ થી બાર દિવસનો સમય ગાળો હોય છે. જયારે કાવ્ય માટે પ્રવૃત્તિઓ ઓછી અને સમય વધારે હોય..(એવું સામાન્યપણે લાગે.) કાવ્યનું ગાન કરવું ત્યારબાદ કાવ્ય સમજાવવું અને પછી દરેક બાળકને કાવ્ય તૈયાર કરી જોઇને અથવા મોંઢે ગાવા કહેવું.. એમાં બાળકોને વારંવાર ગાવાનું કહીએ તો પછી તેમાંથી તેમનો રસ ઉડી જતો આપણે અનુભવીએ છીએ.. એમાંય જે બાળકો ને ગાવામાં રસ છે એવા બાળકો સિવાયના બાળકો તો એટલે ધ્યાન આપતાં હોય છે કે શિક્ષક તરીકે તમે હાજર છો હા..હા...હા...

બાળકોનો શીખવામાં રસ જળવાઈ રહે તો જ શીખવાની પ્રક્રિયા થઇ રહી છે તે કહી શકાય. હવે આવા સમયે શિક્ષક તરીકે આપણી પ્રથમવાર ગાન અને સમજાવટ વડે ૨૫ % બાળકો પહેલા પ્રયત્ને જ શીખી અને સમજી જતાં હોય છે. બાકીના ૭૫% માટે ફરી મથામણ. અને તેમાંથી બીજું ૪૦ થી ૫૦ ટકા પરિણામ મળતું જોવા મળતું હોય છે. માનવ સહજ સ્વભાવથી આપણો રસ પણ ત્રીજા પ્રયત્ન માટે “હા” “ના” કરતો અનુભવાય છે. હવે બધા જ બાળકો માટે જરૂરીયાત મુજબનો પ્રયત્ન કરવો જ એ શિક્ષક માટેની અઘોષિત મૂળભૂત ફરજ છે.

કાવ્યના શિક્ષણ માટે બધા બાળકો ભાગ લે તેવો એક પ્રયત્ન ધોરણ ચોથાની કવિતા “હું તો પૂછું” માટે કર્યો

      પ્રોજેક્ટ ની વિગતો અને તે કરવાના કારણો....

પ્રક્રિયાની વિગતો	ઉદેશ્યો
બાળકોના જુથકાર્ય માટે પાડેલા જુથનો જ ઉપયોગ કર્યો	દરેક જુથમાં એવા બાળકોનો સમાવેશ છે જે બાળકો આપણા એક જ પ્રયત્નમાં શીખી ગયા છે.
દરેક જૂથ પોતાનું નામ અને કામ નક્કી કરશે જેમકે ·         કાવ્ય લખનાર ·         કાવ્ય ગાનાર ·         કાવ્ય સમજાવનાર ·         કાવ્ય અંતર્ગત ચિત્ર દોરનાર ·         રંગ પૂરનાર	દરેક બાળકના ભાગે તેઓના કૌશલ્યો અને રસ મુજબ લીડર કામગીરી સોંપે છે. એટલે દરેક બાળકની ભાગીદારી તો ખરી જ ગમતું કામ અને તેથીય વધરે કહું તો ગમતા કામમાં ધ્યેયકેન્દ્ર કાવ્ય જ બની રહે છે.
દરેક જૂથ ઉભું થઇ સોંપેલ કામ મુજબ રજૂઆત કરશે	જેમકે ગાયક કવિતા ગાશે ત્યારે સમજાવનાર તે લીટીઓ સમજાવશે.
જે જૂથ રજૂઆત કરતુ હશે ત્યારે બાકીના ગ્રુપ લીડર આ ગ્રુપનું માર્કિંગ કરતાં હશે..	જેટલાં ગ્રુપ એટલી વાર બાળકો ને કાને સંભળાશે,સમજાશે પોતાને સંભળાવવાની હોય અથવા જેણે સમજાવવાની હોય તે ખુબ ધ્યાનથી સંભળાશે અને સમજશે. ચિત્ર કલાકારો નું પણ એટલું જ ધ્યાન કેન્દ્રિત થશે.
વિજેતા જૂથ પ્રાર્થના સભામાં રજુ કરશે..	ફરીથી એકવાર પ્રાર્થના સંમેલનમાં હાજર તે ધોરણના બાળકો ને મહાવરો થશે અને અન્ય તમામ બાળકો સમક્ષ રજુ થવાનો આનંદ પણ.

 આપણને મજાતો ત્યારે આવી જયારે પાછલી હરોળમાં બેસી એ બધું જોયું જે શિક્ષક તરીકે કરવાનું હતું. બાળકોએ સરસ અક્ષરે લખ્યું, બાળકોએ સરસ રીતે ગાયું, બાળકોએ આપણા કરતાં પણ વધુ સારી રીતે સમજાવ્યું, કાવ્યને દોર્યું, કાવ્યમાં રંગ પૂર્યા... છેલ્લે કહું તો દરેક બાળકને દરેક લીટીનો ભાવાર્થ ખબર છે.... અને બોલે પણ છે કે આમાં કવિ નરોત્તમ વાળંદ પૂછે છે કે.... ચાલો જોઈએ વાંચ્યું એ વરતાયું હતું કેવી રીતે...      

 

   

 

 

📢 📹 Video