બેગલેસ 👜- લાઈફ ફૂલ ! 💓

બેગલેસ 👜- લાઈફ ફૂલ ! 💓

રાશિની - ૨૦૨૦ અને રાષ્ટ્રીય અભ્યાસક્રમ માળખું - ૨૦૨૩ બંનેમાં “બહુવિષયક સમાજ” વિષે તેમજ શિક્ષણને જીવન સાથે જોડાવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. અને આ જોડાણને સઘન બનાવવાના પ્રાયોગિક ઉપાય તરીકે 10 બૅગલેસ દિવસનું આયોજન કરવાનું પણ કહેવામાં આવ્યું છે.

TBD (Ten Bagless Days)ના ઘણા ફાયદા છે, જે વિદ્યાર્થીઓના સમગ્ર વિકાસમાં મદદરૂપ થાય છે.

તે પૈકીનાં કેટલાક મુદ્દાઓ -

1. આનુભાવિક શિક્ષણ  : આ દસ દિવસ દરમિયાન, વિદ્યાર્થીઓને શીખવા માટે વિવિધ કારીગરી, પ્રોજેક્ટ્સ અને કાર્યપ્રણાલીઓમાં જોડવામાં આવે છે. આ અનુભવો વિદ્યાર્થીઓમાં જાતે શીખવા માટેનો રસ પેદા કરે છે અને જાણકારીની વ્યાપક સમજ મેળવવામાં મદદ કરે છે.
   
2. સર્જનાત્મક ચિંતન : TBDમાં વિદ્યાર્થીઓને વિવિધ રીતે વિગતો મેળવવાવની તેમજ રજૂ કરવાની હોય છે જેનાથી તેમની સર્જનાત્મકતા વિકસે છે. આ કૌશલ્ય ભવિષ્યમાં વિદ્યાર્થીઓ માટે મૂલ્યવાન સાબિત થાય છે. 
   
3. સમગ્ર વિકાસ : આ દિવસો દરમિયાન માત્ર શૈક્ષણિક જ્ઞાનમાં નહીં, પરંતુ વિદ્યાર્થીના વ્યક્તિગત અને સામાજિક વિકાસ પર પણ ભાર આપવાનો છે. વિદ્યાર્થીઓ પ્રોજેક્ટ આધારિત શીખવું, ટીમ વર્ક અને સમસ્યાઓના ઉકેલ જેવી પ્રવૃતિઓમાં સહજ રીતે જોડાય છે. 
   
4. આનંદદાયક અને રસપ્રદ શીખવાનો અનુભવ : શિક્ષણને રસપ્રદ અને મનોરંજક બનાવે છે. બાળકોને મજા આવે તે રીતે શીખવાનો વિચાર આ અભિયાનનો મહત્ત્વનો ભાગ છે. (જે તમે આ સાથે જોડાયેલા ફોટો વિડિયોમાં જોઈ શકશો. 🙂)
   
5. આપણું શીખવવાનું ગૌણ બની એમનું શીખવાનું મહત્ત્વનું બને : આ દિવસો દરમિયાન, શિક્ષકોનો પણ અભિગમ બદલાય છે. તે હંમેશા કાગળ પર શીખવાની બદલે વિદ્યાર્થીઓને વિવિધ રસ્તાઓથી શીખવા માટે પ્રોત્સાહન આપે છે, જે વધુ અસરકારક બની શકે છે. તેમજ આપણને સમજાય છે આ રીતે પસાર કરેલા ત્રણ ચાર દિવસ એ આપણા વીસ - ત્રીસ તાસથી વધુ અસરકારક બને છે. આ કાર્યમાં વિદ્યાર્થીઓનું અવલોકન કરીએ ત્યારે આપણને આપણા વર્ગકાર્ય વિષેની ઈન્સાઈટ પણ મળતી જાય છે.

આ સિવાય આપણી શાળા જે વર્ષોથી પ્રેક્ટિસ કરતી આવી છે અને તે અભિગમ હેઠળ ‘ગામ શીખવે ગણિત’ જેવા પ્રયોગો પણ કરે છે તે - “શીખવું અને જીવવું એ બંને જુદી જુદી ક્રિયાઓ નથી.”

એ વિશે વિદ્યાર્થીઓ તો જ સભાન થાય કે જ્યારે તેઓ આજે જે શીખે છે તેનું આયોજન જીવનમાં કરી જુએ. જીવનમાં કંઈક એવાં પ્રયોજનો કરે કે જેમાંથી તેઓ શીખી શકે. આ ગોકળઆઠમના ચકડોળ જેવું છે કે જો તમે કશુંક પુસ્તકમાંથી શીખો છો અને જીવનમાં તેનો ઉપયોગ કરો છો તો એ ઉપયોગ દરમિયાન ફરી તમને કશુંક નવું શીખવા મળે. એ જે નવું શીખવા મળ્યું હોય તેનો જો ઉપયોગ કરી જુઓ છો તો એમાંથી ફરી બીજું નવું શીખવા મળે. આમ ‘જીવવું અને શીખવું’નું ચકડોળ ઘુમ્યા કરે છે.

ગયા મહિને કરેલો ચાંદીપુરા વિશેની જાગૃતિ અભિયાનનો કાર્યક્રમ ઘણુંબધું શીખવનારો રહ્યો. તેના અનુભવ વિશે ચર્ચા કરતાં નાગરિક ઊઘડતરની કૅબિનેટે નક્કી કર્યું કે આપણે “આપણે જાણીએ સૌને જણાવીએ” થીમ ઉપર જ આગળ વધીએ. જેમ ચાંદીપુરા વાયરસ વિશે ઇન્ટરનેટ પરથી, શિક્ષકો પાસેથી છાપાઓમાં વાંચીને જુદી જુદી વિગતો જાણી સમજી તેના ચાર્ટ્સ વગેરે બનાવ્યા અને ગામના લોકોને તેના વિશે તેઓ સમજી શકે એવી ભાષામાં જણાવ્યું.  આમ એક સુખદ અનુભવમાંથી જે શીખ્યાં તેનો ઉપયોગ કરવા માટે હવે અમે તૈયાર હતાં.

સૌ સાથે બેસીને વાતો  કરતાં જાણવા મળ્યું કે દરેક ગામના લોકોને તેમની જાતિનો દાખલો કાઢવો આવકનો દાખલો મેળવવો જેવા સરકારી કાગળ મેળવવામાં મુશ્કેલી અનુભવાય છે કારણ કે તે માટે કઈ કઈ વસ્તુઓ જોઈશે? કેવા કેવા ડોક્યુમેન્ટસ જોઈશે તેના વિશે ખાસ વિચાર કર્યા વિના પહોંચી જાય છે અને પછી ત્યાંથી ખાલી હાથે પાછા આવી . બીજો - ત્રીજો ધક્કો ખાવો પડે છે.  એટલે એક દિવસ તો આયોજિત થયો ગ્રામપંચાયત માટે.

        બીજો તેને લગતો જ વિષય મળ્યો : અત્યારે દરેક બાબતને ડિજિટલી સબમિટ કરવાની હોય છે. સરકારી યોજનાનો લાભ લેવો હોય તો એના માટેના કોમન સર્વિસ સેન્ટર ઊભાં કરેલાં છે. હાલમાં રેશનકાર્ડમાં ઈ કેવાયસી કરવાનું કામ પણ ચાલુ છે.  તેમાં પણ ગામલોકોને મુશ્કેલી પડે છે.  તેની સાથે સાથે કોમન સર્વિસ સેન્ટર પર જે વ્યક્તિ કામ કરે છે તેમને પણ મુશ્કેલી પડે છે કારણ કે લોકો જે જે વિગતો જોઈએ તે વિગતો લીધા વિના જ પહોંચી જાય છે ! ત્યાંથી બે અઢી કિલોમીટર પાછા આવવું અને જવું એમાં આખો દિવસ વેડફાઇ જતો હોય છે.  તેમ જ ગામના કેટલાક લોકોને આ કોમન સર્વિસ સેન્ટર પર કઈ કઈ યોજનાઓ વિશે સંપર્ક કરી શકાય તેની પણ માહિતી નથી એટલે બીજું આયોજન થયું કોમન સર્વિસ સેન્ટર માટેનું.

હમણાંથી શાળામાં પર્યાવરણને લઈને સેન્સિટીવીટી વધી રહી છે. ખેતીમાં આવતા જુદા જુદા રોગ વિશે અને તેના આધારે જંતુનાશક દવાઓ છાંટવાથી માણસોને કઈ મુશ્કેલીઓ પડી રહી છે તેના વિશે ચર્ચા છેડાયેલી હતી.  એટલે અમારા માટેનું ત્રીજું આયોજન ઊભું થયું ખેતી- રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશક દવાઓ !

કાર્તિકભાઈએ તૈયાર પૅકેટ્સમાં આવતી વેફર અને કોલ્ડ્રિંક્સ વિશે ચર્ચા કરી હતી એમાંથી જ ચોથું આયોજન આવ્યું કે આવા રેડીમેડ પૅકેટ્સ અને કોલ્ડ્રિંક્સની આર્થિક,સામાજિક અને સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત અસરો જોવી.

વિષયોની ચર્ચા થઈ ગયા પછી તેઓ આ પ્રોજેક્ટ્સ પર કેવી કેવી રીતે કામ કરી શકે અને તેમાં કયા કયા પ્રકારની શક્યતાઓ રહેલી છે તેના વિશે એક બ્રીફિંગ મીટીંગ થઈ. ત્યારબાદ તેઓએ પોતાની રીતે જૂથ અને જૂથમાં કોણ કયું કામ કરશે? કોણ પ્રશ્નો બનાવશે ? કોણ પ્રશ્નો ફાઈનલ કરશે ? ત્યાં સ્થળ પર જઈને કોણ પ્રશ્નો પૂછશે ? કોણ તેના માટેની નોંધ તૈયાર કરશે ? કઈ  વ્યક્તિઓ પૂછાતા પ્રશ્નો અને અપાતા જવાબોને ઝડપથી લખી લેશે?  કોણ ત્યાં ફોટોગ્રાફી અને વીડિયોગ્રાફી કરશે ? કોણ તેની દરેકે દરેક વસ્તુનું અવલોકન કરી તેનું વર્ણન તેમજ નોંધ તૈયાર કરશે તેમજ કોણ અગાઉના દિવસે જઈને ‘અમે મુલાકાતે આવવાના છીએ અને અમારી અપેક્ષા, આ પ્રકારની માહિતી મેળવવાની છે’ તેવું જણાવશે? જેવાં આયોજનો કરવામાં આવ્યા.

એ આયોજન પછી ગ્રામ પંચાયત, કોમન સર્વિસ સેન્ટર, ખેતીના પ્રોજેક્ટ માટે ખેડૂતો, ખેતર, જંતુનાશક દવાઓની દુકાન, રાસાયણિક ખાતરની દુકાન, કોલ્ડડ્રિંક્સ તેમજ પેકેટ્સ વેચતી દુકાનો તેમજ દરેક ફળિયાના એક એક ઘરે મુલાકાત કરી.

એ મેળવેલી માહિતી પર પ્રોસેસ કરી, ચર્ચાઓ કરી, ચાર્ટ્સ બનાવ્યા અને રજૂઆતો થઈ. હવે આ મેઘો ખમી જાય તો અમે એકત્ર કરેલી વિગતો ગામમાં વહેંચવા જવાની પ્રતીક્ષામાં છીએ..

ત્યાં સુધી તમે અમને આવા બીજા વિષયો સૂચવજો ! ત્યાં સુધી આ વિડીયો માણો !