ચર્ચાસેતુ -: બાળક અને સમાજ....

ચર્ચાસેતુ -: બાળક અને સમાજ  

  મિત્રો તમારૂં નાનું બાળક જયારે કોઈ તમારા મિત્રની સાથે વાત કરે ત્યારે તમને કેવો  અનુભવ  આનંદ થાય છે??? તમને થશે કે આ પ્રશ્નને અને આજના આ ધોરણ-૫ ના સામાજિક વિજ્ઞાનના પ્રોજેક્ટ “ગામના ઈતિહાસ” ને વળી શું સંબંધ ??? હોઈ શકે........ સંબંધની નહી તમારા પ્રશ્નની વાત કરું છું. પ્રશ્ન થાય તે સ્વાભાવિક છે. આશરે ૮-૯ વર્ષની ઉંમર સુધી તો બાળકને મોટેભાગે કાં તો સ્વજનો - કાં તો શિક્ષકો સાથે/સામે વર્તવાનું હોય છે. બાળક પણ આ ઘર/મહોલ્લો  અને શાળા આ બે પર્યાવરણથી જ પરિચિત હોય છે કે જેમાં તે ખુલી શકે. પરંતુ જયારે બાળક ધોરણ પાંચમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે પર્યાવરણ વિષય બે ભાગમાં વહેંચાય છે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી અને સામાજિક વિજ્ઞાન.

           સામાજિક વિજ્ઞાન વિષયમાં સમાયેલા વિભાગો પૈકી- બાળકને  ઈતિહાસ ધ્વારા સમાજનું મહત્વ જાણવાનો  – રાજનીતિશાસ્ત્ર ધ્વારા સમાજની વ્યવસ્થાને સમજવાનો  – ભૂગોળ શાસ્ત્ર દ્વારા પ્રદેશને અનુરૂપ સામાજિક જીવનશૈલી સાથે અનુકૂલન સાધવાનો  એક પ્રયાસ રહેલો છે. અત્યાર સુધી સ્વજન અને શિક્ષક સાથે/સામે કામ કરતાં બાળક સામે જયારે ધોરણ-૫ના પ્રથમ એકમમાં જ “ગામના ઇતિહાસ” ના પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત સમાજ સામે જવાની અને સાથે સાથે વાર્તાલાપ કરવાની જયારે જરૂરિયાત ઉભી કરાવવામાં આવે છે, ત્યારે આપણા મનમાં બાળકોની માહિતી મેળવવાની શક્તિ વિષે કુશંકાઓ  પેદા થાય તે સ્વાભાવિક છે ! તે સમયે બાળક ‘માહિતી લાવે’ તેના કરતાં ‘માહિતી લેતા’ શીખે તેને મહત્વ આપીએ. બાળક આપણા ઘરે આવેલ કોઈ આપણા મિત્ર સાથે જયારે સહજતાથી વાત કરે છે ત્યારે, વાતચીતના આનંદ કરતાંય આપણને વધારે આનંદ તેના વર્તનનો હોય છે.

ધોરણ ૫ નું સામાજિક વિજ્ઞાન એ બાળકના સમાજ જીવનના ઘડતરનો પાયો છે અને આ સમયે તમે જેટલી વધારે મહેનત કરશો, ભવિષ્યનો સમાજ તેટલો જ વધારે ભવ્ય ઘડાશે....

                નવાનદીસર શાળાના બાળકોને પણ “ગામના ઈતિહાસ” પ્રોજેક્ટ માટે સમાજની વચ્ચે જઈ વાર્તાલાપ કરવો પડ્યો – જરૂર જણાઈ ત્યાં તેમણે વિષય શિક્ષક-મિત્રનો પણ સહારો લીધો. બાળકોએ પ્રોજેક્ટ ધ્વારા  બધું ઘણું નવીન જાણ્યું, પરંતુ હું ફરીથી કહું છું કે અમારો મુખ્ય અને મુખ્ય ઉદેશ્ય તો બાળકો અને સમાજ વચ્ચે ચર્ચા-સેતુનો જ હતો, ચાલો જોઈએ કેવો રહ્યો અમારો ઉદેશ્ય અને બાળકોનો પ્રોજેક્ટ

શું - શું પૂછીશું ગામ વિશે?? - પ્રોજેક્ટ ફોર્મેટ વિશે બાળકોને સમજ આપતા વિષય શિક્ષકમિત્ર

પાળિયાને જોવા / જાણવા 

યાત્રાનો અલ્પવિરામ ...

વીરતાના પ્રતિક પાળિયા સાથે બાળકો...

આસપાસની સફાઈ 

પૂંજા- પરંપરાના ભાગરૂપે 

પાળિયા સાથે વણાયેલી વાત બાબુકાકાના મુખે....

"ગામનો ઈતિહાસ" પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત માર્ગદર્શન રૂપ મુલાકાત-

વિષય શિક્ષકશ્રી K.B.C.માંના લાઈફ લાઈનની જેમ હાજર  ...

ગામના તમામ વિસ્તાર કવર થઇ શકે તે મુજબના આયોજન પ્રમાણે વિવિધ ગૃપ મુજબ મુલાકાત કરતાં બાળકો  

ફરીથી કહીએ છીએ કે "અમારો મુખ્ય અને મુખ્ય ઉદેશ્ય તો બાળકો અને સમાજ વચ્ચે ચર્ચા-સેતુનો જ હતો..."

[પ્રક્રિયામાં હજુ શું વધારો કરી શકાય ...??? - આપના વિચારોની રાહ જોઈશું ] 

“અમારી પેઢી તમારા ભરોસે" = શાળા પ્રવેશોત્સવ

સમાજ ઉવાચ -: “અમારી પેઢી તમારા ભરોસે"

 = શાળા પ્રવેશોત્સવ 

                                     હવે તો “શાળા-પ્રવેશોત્સવ” એ પ્રાથમિક શાળાઓની ઓળખાણ બની ગયો છે. તમને કોઈ પૂછે કે તમે શું કરો છો?? અને જો તમે કહો કે પ્રાથમિક શિક્ષક છું. તો પૂછનારના બીજા વાક્યમાં “પ્રવેશોત્સવ”નો  ઉલ્લેખ હશે જ !! દરેક ધર્મની સાથે જેમ જે તે ધર્મનો મુખ્ય તહેવાર જોડાયેલો હોય છે, તેમ હવે તો “પ્રવેશોત્સવ” પણ શાળા [શિક્ષક] ધર્મનો મોટો અને મુખ્ય તહેવાર બની ગયો છે. શાળા પ્રવેશોત્સવનું એક બીજું પાસું એ પણ છે કે “શાળા પ્રવેશોત્સવ” ની ઉજવણીનો ઉત્સાહ શાળાના શિક્ષકો કરતાં પણ વધુ પ્રવેશપાત્ર બાળકોના ઘરોમાં જોવા મળે છે. 

કારણ... પોતાનું વહાલસોયું [ અને મહોલ્લાનું પણ ખરું ] સંતાન આજે શૈક્ષણિક કારકિર્દીમાં પ્રવેશ કરી રહ્યું છે. આ ઉત્સવની શરૂઆતમાં એવું લાગતું હતું કે પ્રવેશોત્સવ એટલે વાલીઓ પહેલાં છૂટક-છૂટક નામાંકન માટે આવતાં હતાં તેને બદલે એક જ દિવસે બધા બાળકોનો પ્રવેશ અપાઈ જાય. પરંતુ  જેમ-જેમ વર્ષો જતાં જાય છે તેમ-તેમ આ તહેવાર લાગણીઓથી સભર બનતો જાય છે. પહેલાં જેમ એક વાલી આવીને બાળકને દાખલ કરાવી જતો, તેની જગ્યાએ ગામ આખું પોતાની નવી પેઢી શાળાને સોંપતા હોય તેવો ભાવ પેદા થાય છે. શાળા વતી સરકારશ્રીમાંથી પધારેલ પ્રતિનિધિ કુમકુમ તિલક કરી તે બાળકોનું ઘડતર કરવા માટેનો સ્વીકાર કરે છે. તે સમયે જો આપણી લાગણીઓના ચેતાતંતુઓ જાગૃત હોય તો સમાજ આપણને કેટલી મોટી જવાબદારી સોંપી રહ્યો છે તેનો અહેસાસ કરવો જ રહ્યો.

   આજે અમે એમ નહિ કહીએ કે શાળા પરિવારે “પ્રવેશોત્સવ’ ઉજવ્યો, પરંતુ અમારા પટાંગણમાં જે રીતે આ વર્ષે પ્રવેશોત્સવ-૧૩ની ઉજવણી થઇ તે માટેના સાચા શબ્દો છે કે અમે અને સમાજે મળી “પ્રવેશોત્સવ” ની ઉજવણી કરી. વાલીઓના ચહેરા પરનો ઉત્સાહ અમારામાં જોશ ભરવાનું કામ કરતો હતો તો તેમની આંખોમાં છુપાયેલી અપેક્ષાઓ  આ બાળકો માટે અમારે કેવી અને કેટલી યુક્તિ પ્રયુક્તિઓ ધ્વારા પરિશ્રમ કરવો પડશે તેનું ગણિત ગણાવતી હતી. સરકારી પ્રતિનિધિ તરીકે પધારેલ શ્રી પી.કે.વાસ્તવ સાહેબ [ જિલ્લા આરોગ્ય અધિકારી શ્રી,પંચમહાલ ] પણ જાણે અંતર્યામીની જેમ પોતાના વક્તવ્યમાં જ અમારી મુશ્કેલીઓને વાચા આપી વાલીઓને વિનંતી કરી રહ્યા હતા કે

“ ક્લાસ-1 અને ક્લાસ-2 તરીકેની ફરજ દરમ્યાન કામગીરીની વ્યસ્તતામાં પણ હું મારા બાળકો માટે રોજ એક કલાક ફાળવું છું, તો તમે પણ તમારાં બાળકો માટે ઘરે રોજ એકાદ કલાક તો ફાળવજો.”ખરું કહું તો ઉજવણી સમયના અમારી શાળાના પટાંગણનું ઉત્સાહિત વાતાવરણનું વર્ણન કરવા અમે અસમર્થ છીએ,પણ હા અમે તમને બતાવી શકવા સમર્થ છીએ ખરા !! અને તે માટે મારે અને તમારે ટેકનોલોજીનો આભાર માનવો જ રહ્યો.

પધારેલ મહેમાનશ્રી પી.કે.શ્રીવાસ્તવ [ જિલ્લા આરોગ્ય અધિકારીશ્રી,પંચમહાલ] ને   શાળા પરિવાર અને ગ્રામજનો વતી આવકારતી બાળાઓ ..

દેશભક્તિ ગીત.....

શાળા તરફથી સ્વાગત .....

માઈક્રોફોનની સાથે-સાથે સંચાલન પણ જેના હાથમાં હતું તે અમારો દીકરો  -:  રાવળ કુલદીપ ....

યોગાસનોનું નિદર્શન 

કાર્યક્રમના કેન્દ્ર તેવા પ્રવેશપાત્ર બાળકોને કુમકુમ તિલક કરી ચોકલેટ વડે મોં મીઠું કરાવી બાળકોને વિદ્યાર્થી જીવનમાં આવકારતા મુખ્ય મહેમાનશ્રી , લાયજનશ્રી તથા SMC અધ્યક્ષશ્રી 

આંગણવાડીના બાળકોને આવકાર...

કિશોરીઓને અર્પણ...

ગતવર્ષના શ્રેષ્ઠીઓને....

" મારી માં " -:ભરવાડ સોનલ 

જંગલ બચાવો - જીવન બચાવો - વિશે 

સ્વામીવિવેકાનંદ જયારે બાળક હતા... 

પ્રેરક પ્રવચન ધ્વારા શિક્ષણનું મહત્વ જણાવતાં મુખ્ય મહેમાનશ્રી...

મને આ  શાળાની ઈર્ષા આવે છે..

સૌનો આભાર.......... 

પ્રજ્ઞા વર્ગની મુલાકાત 

અમારા પ્રેરકબળ સમા સૌ ......

[ મિત્રો,કેવી લાગી ઉજવણી ??? ]

પ્રવેશોત્સવની ઝાંખીઓ.....

પ્રવેશોત્સવની ઝાંખીઓ.....

પ્રાથમિક શાળાઓનો સૌથી મોટો ઉત્સવ “પ્રવેશોત્સવ” જયારે થોડા જ સમયમાં આવી રહ્યો છે,ત્યારે નવાનદીસર શાળાના પટાંગણમાં ભૂતકાળમાં ઉજવાયેલ આ ઉત્સવની ઝાંખી કરાવતી લીન્કો...

         શાળા પ્રવેશોત્સવ-૨૦૧૦

શાળા પ્રવેશોત્સવ-૨૦૧૧ 

             શાળા પ્રવેશોત્સવ-૨૦૧૨