Masti Ki Pathashala @NavaNadisar: મારી બકરી...!!

બાળકોને આપીએ વૈજ્ઞાનિક નજર...

“મારી બકરી” વિજ્ઞાનની નજરે

આપણી આસપાસના પર્યાવરણીય અને વાતાવરણીય વસ્તુઓનું અને ઘટનાઓ સૂક્ષ્મ નિદર્શન એટલે જ વિજ્ઞાન ટેકનોલોજીનું શિક્ષણ. આ એક એવો પણ વિષય છે કે કેટલીક બાબતોમાં તો આપણને જે દેખાય છે તે નથી તે સાબિત કરી જે છે તેને આપણી સામે મૂકી આપણો ભ્રમ દૂર કરે છે.આ વિષય બાળકોને વિદ્યાર્થી જીવનમાં આનંદ અને આશ્ચર્ય આપે છે તેમજ સાથે-સાથે વિજ્ઞાનનું શિક્ષણ બાળકને અગામી સામાજિક જીવનમાં ઘણા પ્રકારના મુશ્કેલ કામને સરળ તેમજ ઉકેલ મેળવી આપનારૂ પણ બને છે.ક્યારેક આ વિષય સજીવોમાં સંવેદનાના નામે બાળકોમાં પશુ-પંખી -પ્રકૃતિ વગેરે પ્રત્યેની લાગણીઓમાં વધારો પણ કરે છે.. પરિણામે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનું અસરકારક શિક્ષણ મેળવ્યા પછી બાળક દરેક બાબતોને તે દ્રષ્ટિએ જોતો, સમજતો અને ઉકેલતો થાય છે. આપણે જોઈએ છીએ કે પ્રાથમિક કક્ષાએ વિજ્ઞાન વિષય માટે આપણો અથવા તો વાલીઓનો પણ અભિગમ એટલો પ્રબળ નથી હોતો જેટલો અંગ્રેજી અથવા તો ગણિત માટે હોય છે.આપણે એ વાત તરફ ઓછું ધ્યાન આપીએ છીએ કે બાળક ભણીને આગળ કોઈપણ ક્ષેત્રમાં જોડાશે તેને વિજ્ઞાનનો એટલે કે વૈજ્ઞાનિક ઢબનો તો સહારો લેવો જ પડશે..પછી તે કારીગરશ્રી હશે...કોન્ટ્રાક્ટરશ્રી હશે કે કલેકટરશ્રી...દરેકે પોતાનું કામ સરળતાથી પાર પાડવા માટે એક વૈજ્ઞાનિક નજરની જરૂર પડશે જ અને આ નજર બાળકોમાં આપણે પ્રાથમિક કક્ષાએથી જ વિકસાવવી/આપવી પડશે, અને હા. ..કદાચ તેનાથી આપણને તુરંતનો મોટો ફાયદો એ પણ થશે કે આપણે આપેલ આ વૈજ્ઞાનિક નજરનો ઉપયોગ કરી બાળકોને કોઈ એકમમાં આપેલ મુંજવણ ભર્યા માર્ગદર્શનને સરળ બનાવવાનું બાળક શીખી લે તો પણ નવાઈ નહિ હોં...બસ આવા જ એક પ્રયત્ન સાથે નવાનદીસરે ધોરણ-૬માં ‘પ્રાણીજગત” એકમ અંતર્ગત “આવો,આપણી આસપાસના રહેતા સજીવોનું અવલોકન કરીએ..” નામનો project કર્યો...તેમાં બાળકોને ઘણુંબધું જાણવા મળ્યું...પરંતુ એક project ના ધ્યેય બહારની વાત અમારા બાળક સંદીપ વાઘરીને [જેની આ બકરી છે] જાણવા મળી કે “વારંવાર છીંકો ખાવી અને ચામડી ધ્રુજાવવી એ બકરીની લાક્ષણીકતા છે..નહિ કે કુટેવ...!!!” આ ઉપરાંત પણ આ જ એકમમાં જયારે જીવજંતુઓનું અવલોકન કરવાની વાત આવી ત્યારે પુસ્તકના પાન નંબર-૪ પર આવેલ પ્રવૃત્તિ મુજબનું જીવજંતુઓને પકડવા માટેનું કોચર બનાવવાનું થયું ત્યારે ચર્ચાએ ગતિ પકડી અને તે ચર્ચાનો અંત કહું તો બાળકોએ પસ્તાવો કર્યો કે “આજ સુધી અમે અજાણતાં ઘણા જ કીડી-મંકોડા-ઈયળોને નુકશાન પહોચાડ્યું છે...’ ચાલો,જોઈએ કે અમારા આ બાળકોએ કેવું "કોચર" બનાવ્યું અને પોતાનાં અને પોતાની જ આસપાસના સજીવોને રોજ કરતાં કેવી અલગ નજરથી જોયા....